Nhạc Jazz là gì? Đây là một thể loại âm nhạc độc đáo, nổi bật với sự tự do, ngẫu hứng và sáng tạo. Từ những giai điệu ngẫu hứng, thể loại nhạc Jazz đã có những ảnh hưởng sâu rộng trong nền văn hóa âm nhạc. Cùng Anat hiểu rõ về Jazz, lịch sử phát triển và các nghệ sĩ huyền thoại đã tạo nên tên tuổi cho thể loại này qua nội dung dưới đây.
Nhạc Jazz là gì?
Nhạc Jazz là một thể loại âm nhạc có nguồn gốc từ cộng đồng người Châu Phi ở Mỹ vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Nhạc Jazz đặc trưng bởi sự ngẫu hứng, tự do trong biểu diễn và khả năng sáng tạo cao trong việc phối hợp các yếu tố nhịp điệu, hòa âm và giai điệu. Cảm hứng và khả năng thay đổi ngay lập tức trong các buổi biểu diễn là điểm nổi bật giúp nhạc Jazz trở nên độc đáo.
Jazz không chỉ là một thể loại âm nhạc mà còn là một phong cách sống và một phần quan trọng trong văn hóa âm nhạc toàn cầu. Với những đặc trưng như tự do biểu diễn và sáng tạo, nhạc Jazz đã mở ra một kỷ nguyên mới cho các thể loại âm nhạc khác và tiếp tục ảnh hưởng đến các dòng nhạc hiện đại như pop, rock, và hip-hop.
Đặc điểm đặc trưng của nhạc Jazz
Một trong những đặc điểm quan trọng nhất của nhạc Jazz là khả năng ngẫu hứng. Các nghệ sĩ Jazz thường xuyên sáng tạo và thay đổi các giai điệu, hòa âm và nhịp điệu trong suốt buổi biểu diễn, tạo nên một cảm giác tươi mới và bất ngờ cho người nghe. Điều này khác biệt hoàn toàn với các thể loại âm nhạc khác, nơi bài hát thường được trình diễn theo một khuôn mẫu cố định.
Các yếu tố cấu thành nhạc Jazz. Dưới đây là một số yếu tố cơ bản nhất mà bạn không nên bỏ qua:
- Hòa âm và nhịp điệu: Yếu tố quan trọng đầu tiên cấu thành nên nhạc Jazz là việc sử dụng các hợp âm phức tạp và nhịp điệu linh hoạt, tạo nên sự đa dạng trong mỗi bản nhạc.
- Improvisation (Ngẫu hứng): Ngẫu hứng là yếu tố không thể thiếu trong nhạc Jazz. Các nghệ sĩ thường xuyên thay đổi và sáng tạo trong từng nốt nhạc, mang đến những bản nhạc độc nhất vô nhị.
- Tính tương tác giữa các nhạc công: Trong một buổi biểu diễn Jazz, sự tương tác giữa các nhạc công là rất quan trọng. Điều này tạo ra một sự phối hợp linh hoạt, mang đến những phần biểu diễn đặc biệt, có thể thay đổi bất cứ lúc nào.
Điểm danh các thể loại nhạc jazz trải qua từng giai đoạn
Nhạc jazz đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, với mỗi thể loại mang đến những dấu ấn đặc biệt, góp phần hình thành nên phong cách đa dạng và sáng tạo của dòng nhạc này. Hãy cùng khám phá các thể loại jazz qua từng thời kỳ trong nội dung chi tiết dưới đây:
Blues (xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 đến nay)
Nhạc Blues ra đời từ cuối thế kỷ 19, phát triển cùng những người nô lệ và nông dân, nơi họ tìm thấy tiếng nói qua cây đàn guitar. Với những nốt trầm đặc trưng gọi là “nốt xanh”, Blues mang đến một cảm giác buồn bã khó tả nhưng cũng đầy cảm xúc.
Nhạc Blues không chỉ ảnh hưởng lớn đến âm nhạc jazz, mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong việc phát triển phong cách jazz hiện đại. Một số nghệ sĩ nổi bật có thể kể đến như W.C. Handy, Huddie “Lead Belly” Leadbetter, và Bessie Smith.
Ragtime (giai đoạn 1895 – 1918)
Ragtime là tiền thân của nhạc jazz, với những giai điệu ngắn gọn và phong cách độc đáo. Được chơi chủ yếu trên đàn piano, Ragtime đã tạo nên một dấu ấn mạnh mẽ với cách thể hiện tinh tế, ảnh hưởng sâu sắc đến những kỹ thuật piano trong jazz sau này.
New Orleans Jazz (giai đoạn 1900 – 1920)
Được sinh ra từ phong cách chơi sáng tạo của các ban nhạc tại New Orleans, New Orleans Jazz đặc trưng bởi việc sử dụng các nhạc cụ như cornet. Đây là một giai đoạn mở ra sự kết hợp giữa ragtime và blues, giúp hình thành nền móng cho sự phát triển của nhạc jazz sau này.
Chicago (thời kỳ 1920)
Vào những năm 1920, các ban nhạc jazz tại Chicago đã cách tân với những thay đổi đáng kể như thay đàn banjo bằng guitar và thêm saxophone. Nhịp điệu cũng được thay đổi từ 4/4 sang 2/4, đồng thời ra đời phong cách solo độc đáo. Louis Armstrong là một trong những nghệ sĩ nổi bật của Chicago Jazz, với hai album đình đám là The Hot 5s và The Hot 7s.
New York (thời kỳ những năm 1920)
Phong trào jazz của Chicago lan rộng đến New York, nơi các ban nhạc trở nên lớn mạnh và chất lượng hơn. Phong cách sải bước piano đặc trưng của New York Jazz làm nên một không khí tươi mới và cuốn hút. Các tên tuổi nổi bật như James P. Johnson và Duke Ellington đã để lại những dấu ấn với các tác phẩm như The Charleston và Flaming Youth.
Thời đại Swing/Big Band (giai đoạn 1930 – 1945)
Swing hay Big Band Jazz đã trở thành thể loại âm nhạc phổ biến với những ban nhạc lớn đầy năng lượng. Từ những năm 1930, nhạc jazz đã trở thành nguồn cảm hứng lớn cho tầng lớp trung lưu, gắn liền với nền văn hóa người Mỹ gốc Phi. Big Band không chỉ giải trí mà còn góp phần tạo ra những thay đổi trong ngành công nghiệp âm nhạc.
Jazz sau kỷ nguyên Big Band
Sau kỷ nguyên Big Band, nhạc jazz đã bước sang một giai đoạn mới khi các nghệ sĩ không còn sáng tác theo thị hiếu công chúng mà theo đuổi sở thích cá nhân. Điều này đã tạo nên một dòng chảy phong phú hơn, đa dạng hơn, không còn chỉ giới hạn trong một phong cách hay chủ đề nhất định.
Bebop (giai đoạn 1939 – 1950)
Bebop ra đời trong những năm 1940, mang đến một phong cách âm nhạc nhanh và phức tạp. Những nghệ sĩ trẻ đã thử nghiệm với những giai điệu mới và chú trọng vào các phần solo. Bebop phá vỡ phong cách dễ dàng hòa hợp của Big Band, mang đến một hơi thở mới cho nhạc jazz.
Cool (giai đoạn 1949 – 1955)
Khác biệt hoàn toàn với Bebop, Cool Jazz có tiết tấu thư giãn và nhẹ nhàng hơn, tạo cảm giác dễ chịu cho người nghe. Những nghệ sĩ Cool Jazz như Miles Davis và Chet Baker đã làm dịu đi nhịp độ của Bebop, tạo ra một thể loại âm nhạc tươi mới và đầy cảm hứng.
Hard Bop (giai đoạn 1951 – 1958)
Hard Bop mang đến sự mạnh mẽ và sôi động cho nhạc jazz, kết hợp giai điệu blues nguyên bản với các yếu tố âm nhạc Châu Phi. Thể loại này mang đậm màu sắc của phúc âm và nhịp điệu, tạo nên một phong cách độc đáo, táo bạo và đầy sáng tạo.
Modal (cuối những năm 1950)
Modal Jazz phá vỡ những quy tắc chặt chẽ của Bebop và Cool Jazz, sử dụng các chế độ thay vì tiến trình hợp âm. Điều này giúp các nghệ sĩ có thể sáng tạo tự do hơn, với những giai điệu mở rộng và dễ nghe hơn.
Free Jazz (giai đoạn 1959 – 1970)
Free Jazz, hay còn gọi là nhạc jazz tự do, là đỉnh cao của sự sáng tạo không giới hạn. Không tuân theo bất kỳ quy tắc nào, Free Jazz mang lại cảm giác hoàn toàn mới mẻ và tự do, không bị ràng buộc bởi các nguyên tắc trước đó.
Fusion (giai đoạn 1969 – 1990)
Fusion là sự kết hợp giữa nhạc jazz với các thể loại âm nhạc khác như rock và funk, mang đến một âm thanh hiện đại, mạnh mẽ và đầy sáng tạo. Fusion đã mở rộng ranh giới của nhạc jazz, đưa nó đến gần hơn với đại chúng.
Xem thêm: Nhạc Rock là gì? Tìm hiểu về thể loại âm nhạc kinh điển
Những nghệ sĩ Jazz huyền thoại, nổi tiếng
Trong bề dày lịch sử phát triển của thể loại này đã có rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng. Họ không chỉ am hiểu về thể loại âm nhạc này mà còn có những tác phẩm nổi tiếng, được ưa chuộng trên toàn cầu.
- Louis Armstrong là một trong những nghệ sĩ Jazz vĩ đại nhất trong lịch sử. Ông không chỉ nổi bật với tài năng chơi trumpet mà còn là một ca sĩ nổi tiếng, có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của Jazz.
- Duke Ellington là một trong những nhạc sĩ lớn nhất của nhạc Jazz cổ điển. Ông đã sáng tác hơn 1.000 tác phẩm, từ những bản nhạc big band đến những bản nhạc Jazz phức tạp, đầy sáng tạo.
- Khi tìm hiểu nhạc Jazz và những nghệ sĩ nổi bật của dòng nhạc này, không thể không nhắc đến Charlie Parker. Ông là một trong những nhạc sĩ sáng tạo và có ảnh hưởng nhất trong phong cách bebop. Ông là người đi đầu trong việc cải tiến nhạc Jazz với những kỹ thuật độc đáo và giai điệu ngẫu hứng.
- Miles Davis là một trong những biểu tượng của nhạc Jazz thế kỷ 20. Ông không chỉ nổi tiếng với phong cách chơi trumpet độc đáo mà còn là người tiên phong trong các thể loại Jazz như modal Jazz và fusion Jazz.
Xem thêm: Top những bản nhạc Jazz nổi tiếng nhất hiện nay
Các thiết bị âm thanh được dùng để chơi nhạc jazz
Nhạc jazz là một thể loại âm nhạc phong phú, nơi các nhạc cụ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự sáng tạo và độc đáo. Dưới đây là những thiết bị âm thanh không thể thiếu trong một buổi biểu diễn jazz:
- Saxophone: Là linh hồn của nhạc jazz, saxophone luôn được coi là biểu tượng của thể loại này. Với các loại saxophone như soprano, alto, tenor và baritone, mỗi chiếc saxophone mang đến một âm sắc riêng biệt và tạo nên những giai điệu mê hoặc, khó quên trong âm nhạc jazz.
- Trumpet: Kèn trumpet, với âm thanh sắc bén và đầy năng lượng, là một trong những nhạc cụ chủ chốt trong jazz. Với khả năng tạo ra những nốt nhạc vang dội, trumpet không chỉ tạo nên những giai điệu mạnh mẽ mà còn đóng vai trò quan trọng trong các đoạn solo nổi bật.
- Piano: Được ví như “hoàng gia” trong thế giới nhạc cụ jazz, piano không chỉ là một công cụ tạo giai điệu mà còn là nền tảng vững chắc hỗ trợ các nhạc cụ khác. Pianist thường sử dụng kỹ thuật độc đáo và khả năng ứng biến (improvisation) để mang đến những bản nhạc đầy sáng tạo và đa dạng.
- Double Bass: Được biết đến với tên gọi guitar bass kép, double bass tạo ra những âm thanh sâu lắng và mạnh mẽ, giúp duy trì nhịp điệu và groove đặc trưng của jazz. Đây là nhạc cụ không thể thiếu, giữ vai trò quan trọng trong việc tạo dựng nền tảng vững chãi cho những màn biểu diễn đầy cảm xúc.
- Trống: Trống là yếu tố không thể thiếu trong một ban nhạc jazz. Bộ trống bao gồm các loại trống như bass drum, snare drum, tom-tom, hi-hat và cymbals, giúp tạo ra nhịp điệu sôi động và đầy năng lượng. Người chơi trống sẽ khéo léo kết hợp các công cụ này để thổi hồn vào từng tiết tấu và làm tăng sự cuốn hút cho bản nhạc.
Ngoài những nhạc cụ cơ bản này, nhiều nhạc cụ khác như guitar, vibraphone, clarinet, trombone và các loại nhạc cụ gỗ cũng góp phần tạo nên sắc thái đặc trưng cho jazz. Sự kết hợp hài hòa giữa các nhạc cụ này mang đến một bức tranh âm nhạc đầy màu sắc và sự sáng tạo vô tận.
Dựa vào những thông tin chia sẻ ở nội dung trên của Anat, chắc hẳn bạn đã giải đáp được băn khoăn nhạc Jazz là gì? Nhạc Jazz không chỉ là một thể loại âm nhạc mà còn là một phần quan trọng trong nền văn hóa âm nhạc toàn cầu. Với sự sáng tạo và ngẫu hứng, Jazz đã có một ảnh hưởng mạnh mẽ trong suốt lịch sử âm nhạc và tiếp tục phát triển đến ngày nay.
Lê Trung Hiếu với 5 năm làm việc trong lĩnh vực truyền thông, giải trí tại các công ty truyền thông lớn như: 24h, Báo vietnamnet, Báo Thanh Niên, Soha,… Tại Anat.com.vn tôi chịu trách nhiệm định hướng chiến lược nội dung, đảm bảo tính chính xác và chất lượng cho website.